Transkrypcje nagrań stanowią proces przekształcania mowy zawartej w materiałach dźwiękowych albo wideo na formę tekstową. Taki zapis może być wykorzystywany w różnorakich dziedzinach, w głównej mierze w pracy dziennikarskiej, naukowej, medycznej czy prawniczej. Wykorzystanie transkrypcji daje możliwość na prostsze przeszukiwanie i analizę treści, oraz na archiwizację informacji w sposób umożliwiający szybki dostęp.

Transkrypcje mogą przyjmować różnorodne formy w zależności od stopnia szczegółowości oraz celu, jaki ma spełnić zapis. W sytuacji dokumentowania rozmów, wywiadów albo posiedzeń na prawdę często powstaje stenogram, czyli dokładny zapis, który uwzględnia nie tylko i wyłącznie same słowa, lecz także kontekst, pauzy czy intonację, co może być ważne dla pełniejszego zrozumienia materiału.

Proces powstawania stenogramu wymaga od osoby zajmującej się transkrypcją kwalifikacji słuchania i szczegółowego zapisu wypowiedzi, co w praktyce może być czasochłonne i wymagać skupienia. W zależności od rodzaju nagrania, jego jakości i liczby uczestników rozmowy, odcinek trudności może się znacznie różnić. Stenogramy są często wykorzystywane w środowisku prawnym, na przykład w trakcie rozpraw sądowych, gdzie precyzyjne odzwierciedlenie przebiegu wydarzeń jest istotne. W innych sytuacjach, takich jak badania naukowe czy produkcja mediów, transkrypcje mogą posiadać charakter mniej formalny, skupiając się przede wszystkim na treści merytorycznej, bez konieczności rejestrowania wszelkich najmniejszych elementów wypowiedzi.

Technologie wspomagające proces transkrypcji stale się rozwijają, dzięki czemu dostępne są narzędzia automatycznego rozpoznawania mowy. Jednak ich skuteczność uzależniony jest od jakości nagrania, języka a także specyfiki wypowiedzi, dlatego w bardzo wielu przypadkach konieczna jest korekta ręczna, by uzyskać tekst wiernie oddający oryginalne wypowiedzi (zobacz również: stenogram cennik). Bacząc na na różnorodność zastosowań transkrypcji, istnieją różnorodne standardy i wytyczne dotyczące formatu i sposobu zapisu, które trzeba brać pod uwagę podczas przygotowywania materiału. W środowiskach, gdzie precyzja jest kluczowa, jak choćby w sądownictwie, stosuje się ściśle określone zasady dotyczące budowy stenogramów.

Znaczenie transkrypcji i stenogramów jest w szczególności widoczne w sytuacjach, gdy ważne jest zachowanie szczegółowego rekordu słów wypowiedzianych przez uczestników rozmowy lub wydarzenia. Zapis taki daje możliwość późniejsze odwołanie się do szczegółów i weryfikację informacji bez konieczności ponownego odsłuchiwania nagrania. W praktyce, zarówno transkrypcje, jak i stenogramy, służą jako materiał źródłowy do dalszych analiz, tłumaczeń czy dokumentacji. Ich funkcja bywa nieoceniona w badaniach, w tworzeniu raportów oraz w wielu innych kontekstach, gdzie wymagana jest dokładność i transparentność przekazu.

Dodatkowe informacje: stenogram.